Building Information Modelling (BIM) yani Bina Bilgi Modelleme, yapı üretiminde bilgisayar ortamının bilgi merkezli ve işbirlikçi olacak şekilde tek merkezden yönetildiği yeni bir disiplin. BIM disiplini tüm yazılımların, binanın tasarım ve üretimini gerçekleştiren tüm mesleki faaliyetlerin ortak bir standartla veri paylaşımını gerekli kılar. Bu sayede inşa edilmeden önce sanal ortamda yapının özdeş bir dijital ikizi oluşturulur, yapı üretilmeden önce tüm süreçler simüle ve analiz edilebilir. BIM, bir şeyi yapmadan önce bilme imkânı sağlar ve bu bilgi sadece mühendise değil, makine zekâsına da açık olduğu için bina üretiminde sayısız yeni yaklaşımın önü açılır.
CAD: Bilgisayar destekli tasarım
Bilgisayarlar, yirminci yüzyılın son çeyreğinden beri mimarlara ve mühendislere tasarımlarında destek oluyor. Bilgisayar destekli tasarım kavramıyla (CAD) tanıştığımızda, bina veya makine üretiminde kağıt üzerine çizilen projeleri bilgisayar ortamında çok daha hızlı ve hatasız biçimde çizme imkânına kavuştuk. Bu çizimler başlangıçta iki boyutluydu; zaman içinde üç boyutlu çözümler ortaya çıksa da mühendis için kağıt üzerinde ifade ettiği bilgi bütünlüğü ile bilgisayarda ortaya çıkan bilgi bütünlüğü arasında fark yoktu. Kağıt için mürekkep lekesi olan proje, bilgisayar için piksel veya vektörlerden ibaretti. BIM’in kökenleri CAD disiplinine dayansa da ortaya çıkan bu yeni metot, bilgisayarda ifade edilen yapının piksellerden daha fazla bilgi taşıyabilmesini öngörüyordu.
Tek yumurta ikizleri
Klasik yazılımlarla üretilen üç boyutlu bir tasarım, bilgisayar için yüzey ve dokulardan ibarettir. Algoritma uzayda bakış açısı ve ışık kaynaklarına göre yüzeylerdeki dokuların nasıl gözükeceğini gösterir. Bu anlamda bilgisayarın yapı hakkında bildiği tek şey onun optik davranışıdır. BIM, bunu da içermekle beraber çok daha gelişmiş bir sistem. BIM ortamında tasarlanmış bir binanın bilgi anlamında gerçeğinden farkı yoktur; gerçeğinin sanal ortamdaki tek yumurta ikizi gibidir. BIM ortamındaki bir yapı, yapıyı oluşturan tüm unsurların geometrik, malzeme, fizik, mekanik ve dinamik bilgilerine sahiptir. Dolayısıyla bu ikizin gerçek hayatta nasıl bir görünüme sahip olacağının ötesinde nasıl davranacağı da simüle edilebilir. Enerji tasarrufundan üretim planına, yapı mukavemetinden tesisat basınç hesaplarına kadar bina hakkındaki tüm süreçler önceden çalıştırılabilir ve tüm maliyetler önceden hesaplanabilir.
Şefin adı yapay zekâ
BIM ortamında tasarlanan bir binanın, kapı kolundaki metal alaşımın türünden çatıdaki kiremitlere, kolon demirlerinden doğalgaz tesisatındaki vanalara kadar her türlü detay bilgisine bilgisayar ortamında tek merkezde sahip olabiliriz. Bina bilgisinin yapısal ve tanımlı bir şekilde makine zekâsına açık olması, bina üretimindeki süreçlerin gerek kural tabanlı gerek yapay zekâya sahip algoritmalar ile yönetilme imkânını doğuracaktır. Gelecekte mimarlar ve mühendisler tarafından tasarlanmış BIM binaları, akıllı sistemler tarafından yüklenicilere otomatik olarak parçalı halde ihale edilebilecek, daha uzak gelecekte ise binalar yapay zekâ tabanlı robot ve otomasyon sistemleri ile insansız inşa edilebilecek.
ZetaCAD: Dünyanın ilk BIM uygulaması
BIM kavramı ilk olarak 1985’te bir akademik makalede zikredildi. Yazılım dünyasının gündemine ise 2000’li yıllarda girdi. Autodesk, Graphisoft gibi mimarlık ve mühendislik yazılımları üreten firmalar ilk uygulamalarını 2010’larda piyasaya sürdüler. Tekhnelogos olarak, doğalgaz tesisat projelerinin bilgisayarda tasarlanması için ilk ürünümüzü geliştirirken bunun bir CAD yazılımının ötesine geçmesi gerektiğini fark etmiştik. Çünkü yazılımın mimari ortamın özelliklerini, buraya yerleştirilen tesisatın yapısını bilerek hesaplama ve kontrol yapması gerekiyordu. BIM kavramının henüz yaygın olmadığı zamanlarda akıllı çizgiler ve e-proje kavramlarını geliştirdik. E-proje, temel olarak bilgisayar zekâsı tarafından kural tabanlı veya yapay zekâ açısından “bilinen” yapı ve tesisat projesine karşılık gelirken, akıllı çizgiler bir e-proje içerisinde nasıl davranıp sisteme ne şekilde katkı sağlayacağını bilen nesneleri temsil ediyordu. Dünyanın ilk BIM uygulaması olarak ortaya koyduğumuz ZetaCAD, bir yapının doğalgaz tesisatına ve bu tesisatın yapı mimarisiyle ilişkisine dair tüm bilgiyi hem üretiyor hem de yönetiyor. Bu sayede Türkiye’de doğalgaz proje onay süreçleri dijital ortamda 2004’ten beri makine zekâsı tarafından kontrol edilebilir şekilde yürütülüyor.
BIM Ürünlerimiz
Zetacad
Hızlı bir şekilde oluşturulan bina mimarisine yerleştirilen doğal gaz tesisatının BIM altyapısına uygun olarak aktarabilen bir CAD yazılımıdır.
